اختلال شخصیت مرزی (BPD) یکی از انواع اختلالات شخصیت است که بر نحوه تفکر یا احساس فرد در مورد خود و یا دیگران تأثیر می‌گذارد. علائم مربوط به این اختلال در بیشتر موارد، از نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. اختلال شخصیت مرزی با الگوی طولانی مدتی از پاسخ‌های عاطفی شدید، روابط ناپایدار، احساس تحریف شده از خود و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود.
علائم اختلال شخصیت مرزی:
علائم BPD در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد چندین علائم این اختلال را تجربه می‌کنند و برخی دیگر ممکن است تنها علائم محدودی از اختلال را تجربه کنند. علاوه بر این، شدت و مدت زمان علائم نیز در افراد مبتلا به این اختلال متفاوت است. علائم اختلال شخصیت مرزی ممکن است توسط برخی اتفاقات ساده خود را نمایان سازند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به BPD ممکن است هنگام جدا شدن ( مانند هنگام رفتن به محل کار یا مدرسه) از افرادی که به آنها احساس نزدیکی می‌کند، پریشان شود.
برخی از علائم رایج اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:
رفتارهای پرخطر / تکانشی: کسی که دچار اختلال شخصیت مرزی است، بیشتر از یک فرد عادی رفتارهای پرخطر مانند رابطه جنسی ناامن، رانندگی بی پروا، مصرف الکل یا مواد مخدر و پرخوری را انجام می دهد. آنها همچنین ممکن است رفتارهای تکانشی، از جمله قمار کردن، بی‌رویه خرج کردن را نشان دهند و یا یا به طور ناگهانی و بدون دلیل مشخصی به روابط خوب و مثبتی که با دیگران داشتند پایان دهند.
ترس شدید از رها و طرد شدن: ترس از رها شدن معمولاً در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی احساس می‌شود. این نگرانی به قدری شدید است که ممکن است فرد برای جلوگیری از جدا شدن یا طرد شدن از طرف دیگران، اقداماتی نظیر تهدید به جرح خویشتن را انجام دهد.
دوره های پارانویا: پارانویای مرتبط با استرس یا قطع ارتباط با واقعیت در این اختلال رایج است که ممکن است به اندازه چند دقیقه کوتاه باشد یا برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد.
تغییرات شدید خلقی: خشم شدید و نامناسب ممکن است رخ دهد. این خشم و عصبانیت ممکن است ناگهانی و با از دست دادن خلق ملایم یا با رفتارهای تلخ، ناخوشایند یا کنایه آمیز ظاهر شود. برخی از افراد درگیری‌های جسمی هم دارند.
الگویی از روابط شدید و ناپایدار: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب روابطی را تجربه می‌کنند که شامل تغییرات عاطفی شدید می‌شود. روابط میان‌فردی آنها بی‌ثبات و شدید است و ممکن است منجر به الگوهایی شود که بین دو حد ایده آل سازی شدید (دیوانه‌وار در عشق و علاقه) و احساس نزدیکی/ و عصبانیت و بیزاری شدید، متغیر باشد.
چه عواملی باعث اختلال شخصیت مرزی می شود؟
علت دقیق اختلال شخصیت مرزی ناشناخته است و محققان و پزشکان در نظریه‌های خود دلایل مختلفی را ذکر کرده‌اند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ساختار و عملکرد مغز افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به ویژه مناطقی از مغز که مسئول کنترل تکانه‌ها و یا تنظیم هیجانات است با افراد فاقد این اختلال متفاوت است. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی نیز بر خطر ابتلا به BPD تأثیر می‌گذارند.
همچنین افرادی که مورد سو استفاده قرار گرفتند و یا به آنها بی‌توجهی شده است، اختلال استرس پس از سانحه را تجربه کرده اند، یا در یک محیط ناپایدار زندگی کرده اند، به ویژه در مراحل رشد کودک در اوایل دوران کودکی، ممکن است در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی باشند. داشتن یک خویشاوند درجه یک، مانند خواهر و برادر یا والدین مبتلا بهBPD خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
نظریه دیگری بر نقش سروتونین یکی از انتقال‌دهنده‌های مغز تاکید می‌ورزد: سروتونین، که مسئول تنظیم خلق و خو است، سیگنال هایی را از یک منطقه مغز به منطقه دیگر منتقل می‌کند. اعتقاد بر این است که ناهنجاری در تولید و جذب سروتونین، برخی افراد را مستعد ابتلا به اختلال شخصیت مرزی می کند.
درمان اختلال شخصیت مرزی
علائم اختلال مرزی ممکن است از پایین‌ترین شدت به بالاترین سطح ممکن تبدیل شود. بهبود و مدیریت علائم در افراد مبتلا به این اختلال متفاوت است. با این حال، گزینه‌های درمانی در دسترس هستند.
رویکرد درمانی برای اختلال شخصیت مرزی ممکن است شامل دارو درمانی، روان‌درمانی و یا بستری شدن در بیمارستان باشد. برنامه‌های درمانی معمولاً با توجه به شدت علائم فرد و تمایل وی برای مطابقت با یک برنامه توصیه شده مراقبت تعیین می‌شوند.
اگرچه دارو اختلال شخصیت مرزی را درمان نمی‌کند، برخی از داروها ممکن است در تسکین علائم مرتبط با این اختلال مفید باشند. هرشخصی ممکن است به‌طور متفاوتی به دارو پاسخ دهد. بنابراین، رعایت دستورالعمل‌های مربوط به داروها، پیگیری دوره درمانی و گزارش هرگونه تغییر در خلق یا رفتار یا هرگونه عوارض جانبی ناخوشایند مهم است.
متداول‌ترین روش درمان اختلال شخصیت مرزی روان‌درمانی است که غالباً از آن به عنوان گفتاردرمانی یاد می‌شود. روان‌درمانی روشی است که به افراد کمک می‌کند تا با مشکلات از دست دادن سلامت روان و مشکلات عاطفی روبرو شوند. این کار بر روی حذف یا کنترل علائم روانشناختی متمرکز است تا فرد مبتلا بتواند عملکرد موثرتری داشته باشد. انواع روان‌درمانی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل رفتار درمانی دیالکتیک (DBT) و درمان شناختی رفتاری (CBT) است.
روش‌هایی برای کمک به خود در افراد مبتلا به اختلال مرزی:
- چیزی که شما نیاز دارید این است که تمرکز خود را به اندازه کافی به مسائلی مفید و تسکین‌دهنده جلب کنید تا تنش‌های منفی از بین برود.
- تلویزیون تماشا کنید: چیزی را انتخاب کنید که مخالف احساس شما باشد، مثلا اگر احساس ناراحتی می کنید، کمدی و یا در صورت عصبانی بودن یا تحریک شدن یک فیلم آرامش‌بخش و به‌دور از خشونت و هیجانات زیاد را تماشا کنید.
- کاری انجام دهید که از آن لذت می‌برید و شما را مشغول می‌کند. این فعالیت‌ها می‌توانند هر چیزی باشند: باغبانی، نقاشی، نواختن ساز ، بافندگی، خواندن کتاب ، بازی با رایانه، یا انجام سودوکو یا پازل
- ورزش کردن روشی موثر بر ترشح آدرنالین است. اگر احساس استرس می کنید، ممکن است بخواهید کارهای آرامش بخشی مانند یوگا یا گردش در محله خود را تجربه کنید.
- صحبت با کسی که به او اعتماد دارید می‌تواند روشی سریع و بسیار موثر برای حواس پرتی، احساس بهتر شدن و کسب دیدگاه او برای رفع تنش و وقت گذراندن با او و حواس‌پرتی باشد.
- مراقبت از سلامت جسمی و روحی بسیار مهم است بدین منظور انجام کارهای زیر مفید است:
- خودداری از مصرف داروهای تغییر دهنده خلق
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی
- داشتن مقدار زیادی خواب با کیفیت
- ورزش منظم
- به حداقل رساندن استرس
- تمرین تکنیک های آرام سازی
منبع:
- Sarah Fader (2021). Borderline Personality Disorder Treatment: Yes, There Is Help!
- https://b2n.ir/m53360
- Melinda Smith, M.A. and Jeanne Segal Ph.D. (2020).https://www.helpguide.org/articles/mental-disorders/borderline-personality-disorder.htm
