تاثیر مشاوره پیش از ازدواج بر رضایت زناشویی

ازدواج آغاز فرآیند تشکیل خانواده است و بقای آن در گرو آمادگی، بلوغ و کیفیت روانی می باشد (وولانداری و همکاران، 2019). مشاوره قبل از ازدواج نوعی روان درمانی است که برای کمک به زوج ها برای افزایش آمادگی ازدواج طراحی شده است؛ همچنین، به زوجین کمک می کند تا مسائل را در رابطه خود شناسایی کنند و آنها را با مهارت های مورد نیاز برای حل تعارضات حال و آینده تجهیز می کند (ابید و همکاران، 2021). علاوه بر این در طی فرایند مشاوره، زوج‌ها نیازها، ترجیحات و انتظارات فردی خود را در رابطه با ازدواج بیان می‌کنند و یاد می‌گیرند که اختلافات را به روش‌های رضایت‌بخش متقابل حل کنند (بیتلز و بلک، 2016). هماهنگی زوجین و توان آن ها برای حل تعارض اهمیت بسیاری دارد، چرا که کارکردهای کل خانواده در گرو سلامت روابط زوجین است (وولانداری و همکاران، 2019).

رضایت زناشویی عامل مهمی است که می تواند بر کیفیت و ثبات زندگی مشترک زوجین تاثیرگذار باشد. کارنی و بردبری (2020) معتقدند رضایت زناشویی با فاکتورهای متعددی از بهزیستی و سلامت روان در زوجین همبستگی دارد. علاوه بر آن نارضایتی زناشویی بر افراد در هر سن، نژاد و پیشینه فرهنگی تأثیر می گذارد و اغلب منجر به طلاق می شود (کپلر، 2015). طلاق می تواند پیامدهای منفی درگیرکننده ای داشته باشد که سال ها به طول انجامد ؛ در نتیجه توجه به عوامل مسبب این رویداد اهمیت زیادی می یابد (کپلر، 2015). این اهمیت منجر به اقبال پژوهشگران مختلف جهت بررسی عوامل موثر بر رضایت زناشویی گشته است (برای مثال: کارنی و بردبری، 2020؛ مالم و همکاران، 2023).

مشاوره پیش از ازدواج نیز به عنوان یکی از عواملی است که تاثیر پیش بینی کننده آن بر رضایت زناشویی مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های پژوهشی متعددی تاثیر مشاوره پیش از ازدواج بر رضایت زناشویی در بلند مدت را تایید می نمایند (برای مثال: فوتریز و همکاران، 2011؛ براون، 2019؛ الرایز و همکاران، 2023). یک مطالعه طولی که بر روی اثربخشی مشاوره پیش از ازدواج انجام شد نشان داد که زوج‌هایی که قبل از ازدواج در جلسات مشاوره شرکت کرده‌اند، تعامل منفی کمتر، تعامل مثبت بیشتر، کاهش میزان خصومت رابطه، میزان کمتر جدایی یا طلاق و سطوح پیشرفته‌تری از لذت از رابطه تا پنج سال بعد داشتند (فوتریز و همکاران، 2011). در ایران نیز پژوهش فرنام، پاک گوهر و میرمحمدعلی (2011) نشان داد مشاوره پیش از ازدواج می تواند رضایت زناشویی زوجین را 4 ماه پس از ازدواج پیش بینی نماید.

اما مشاوره پیش از ازدواج چگونه می تواند پیش بینی کننده رضایت زناشویی باشد؟می توان برای پاسخ به این پرسش به مولفه های اصلی در رضایت زناشویی اشاره نمود. برای مثال پژوهش اومکائو و همکاران (2022) ارتباطات، هوش هیجانی، رابطه، ویژگی های شخصیتی، بخشش، تمایلات جنسی، صمیمیت، گمانه زنی های جمعیت شناختی و خانواده زوج ها را عوامل اثرگذار بر رضایت زناشویی می داند. در چنین تعریفی مشاوره پیش از ازدواج می تواند با اثرگذاری بر شناخت، نحوه ابراز، برقراری تعادل و رفع تعارض بین این مولفه ها در زوجین، می تواند در بهبود رضایت زناشویی نقش ایفا کند (الرایز و همکاران، 2023).

 به طور کلی می توان بیان کرد آموزش برخی روش های بهبود تعاملات، بیان نیازها، روش های حل مسئله، و روش های مقابله ای موثر در حل تعارضات که جزو پروتکل رایج مشاوه پیش از ازدواج می باشند، ممکن است به زوجین در تعاملات آینده کمک کرده و موجب ارتقای کیفیت روابط گردد (عثمان، برایا و عبدلاتی، 2021). در راستای همین تبیین، پژوهش پرهیزگار و همکاران (2017) بر نقش مهم آموزش مهارت های ارتباطی پیش از ازدواج در زوجین بر بهبود رضایت زناشویی تاکید می کند. همچنین نتایج مطالعه الرایز و همکاران (2023) پس از بررسی رضایت زناشویی در دو گروه دریافت کننده و عدم دریافت کننده مشاوره قبل از ازدواج، در پیگیری یک و شش ماهه، نشان داد که بین گروه مورد مطالعه و کنترل در رابطه با تحریف آرمان‌گرایانه، فعالیت‌های اوقات فراغت و حل تعارض تفاوت‌های آماری بسیار معنی‌داری وجود دارد. با توجه به این موضوع که برنامه آموزشی الرایز و همکاران (2023) نیز مشتمل بر  آموزش مهارت های ارتباطی زوجین با تاکید عمده بر راهبردهای مدیریت تعارض و همچنین بررسی تجربیات مثبت اوقات فراغت و افزودن راهبردهای اوقات فراغت به روابط آنها بوده است، شاید بتوان نتایج را تاکیدی دوباره بر نقش آموزش مهارت های ارتباطی دانست. به علاوه فرایند سنجش برخی ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای از پیش موجود در هریک از زوجین می تواند با کمک به شناخت کامل تر زوجین از یکدیگر، در تسهیل رابطه ایفای نقش نماید (براون، 2019). علاوه بر مهارت های ارتباطی و حل تعارض و شناخت متقابل، سالی (2022) معتقد است ابراز هیجانات و نیازهای هیجانی نیز از مواردی است که می تواند در جلسات مشاوره پیش از ازدواج آموخته شده و بر رضایت زناشویی تاثیر مثبت گذارد.

نتیجه گیری:

اهمیت مشاوره قبل از ازدواج به عنوان عامل مهمی که فرایند ازدواج و کیفیت رابطه و در نهایت رضایت زناشویی را پیش بینی می نماید غیرقابل انکار به نظر می رسد. با این وجود عواملی هستند که کیفیت، دسترس پذیری یا تمایل افراد برای مشاوره پیش از ازدواج را تحت تاثیر قرار می دهند. یکی از موضوعات مهمی که در پژوهش فرنام، پاک گوهر و میرمحمدعلی (2011) مورد تایید و تاکید پژوهشی قرار می گیرد این است که گرچه مشاوره پیش از ازدواج با بالاتر بودن رضایت زناشویی ارتباط دارد اما مهم است که در مشاوره نیاز های زوجین مورد بررسی قرار گرفته و محتوای جلسات با توجه به نیازهای آن ها برنامه ریزی و هدف گذاری گردد. نیازهایی که ممکن است از یک خرده فرهنگ به خرده فرهنگ دیگر متفاوت باشد و درمانگر می بایست در مقابل آن انعاطاف پذیری لازم را نشان دهد (فرنام، پاک گوهر و میرمحمدعلی، 2011).

به علاوه براون (2019) معتقد است نگاه افراد در خرده فرهنگ های مختلف در یک جامعه نسبت به ضرورت مشاوره پیش از ازدواج می تواند متفاوت باشد و برخی گروه ها این فرایند را زائد و غیرضروری ارزیابی نمایند. در این موقعیت ها سیاست گذاری های کلان اهمیت بیشتری می یابند. همچنین این که درمانگر نیز در مواجهه با مراجعان این گروه ها لازم است علاوه بر در نظر گرفتن مولفه های خاص فرهنگی آن ها، متوجه این عدم تمایل موجود در ذهن مراجعین باشد.

منابع:

Bittles, A. H., & Black, M. L. (2010). The impact of consanguinity on neonatal and infant health. Early human development, 86(11), 737-741.‏

Brown, C. (2019). "The Influence of Premarital Counseling on Marital Satisfaction for African-American Couples". Digital Commons @ ACU, Electronic Theses and Dissertations. Paper 139.

Ebid, N., Soliman, S., Abo Shabana, K., & Metwaly, N. (2021). Effect of premarital counseling regarding consanguineous marriage on nursing student’s perception and satisfaction. Evidence-Based Nursing Research, 3(3), 7.

Elrayes, F. Y., Mahmoud, A. S., Abdel_Aty, I. H., & Salah Salama, N. (2023). Effect of Premarital Counseling on Marital Satisfaction of Newlywed Couples in Port Said Governorate. Port Said Scientific Journal of Nursing, 10(2), 219-250.‏

Farnam, F., Pakgohar, M., & Mir-mohammadali, M. (2011). Effect of pre-marriage counseling on marital satisfaction of Iranian newlywed couples: a randomized controlled trial. Sexuality & Culture, 15, 141-152.‏

Futris, T., Barton, A., Aholou, T., & Seponski, D. (2011). The impact of prepare on engaged couples: Variations by delivery format. Journal of Couple & Relationship Therapy, 10, 69-86.

Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2020). Research on marital satisfaction and stability in the 2010s: Challenging conventional wisdom. Journal of marriage and family, 82(1), 100-116.‏

Kepler, Amanda, (2015).Marital Satisfaction: The Impact of Premarital and Couples Counseling. Social Work Master’s Clinical Research Papers. 466.

Malm, E. K., Oti-Boadi, M., Adom-Boakye, N. A., & Andah, A. (2023). Marital satisfaction and dissatisfaction among Ghanaians. Journal of Family Issues, 44(12), 3117-3141.‏

Osman, H. T., Baraia, Z. A. A., & Abdelati, I. H. (2021). Awareness and attitude of university students regarding premarital counseling and examination. Trends in Nursing and Health Care Journal, 3.‏

Parhizgar, O., Esmaelzadeh-Saeieh, S., Kamrani, M. A., Rahimzadeh, M., & Tehranizadeh, M. (2017). Effect of premarital counseling on marital satisfaction. Shiraz E-Medical Journal, 18(5),2-5.

Salley, S. D. (2022). Premarital Counseling and Christianity: A Composition of Couples Intuition and Understanding as it relates to Marital Satisfaction. Unpublished Doctoral thesis, Liberty University, Lynchburg,USA.https://digitalcommons.liberty.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4414&context=doctoral.

Umeaku, N. N., Iwuchukwu, E. M., Nweke, K. O., & Oradiegwu, S. U. (2022). The influence of educational level and duration of marriage on marital satisfaction among Nigerian couples. Interdisciplinary journal of African & Asian studies (ijaas), 8(1),95-103.

Wulandari, E., Nirwana, H., & Sukmawati, I. (2019, December). Premarital counseling: Opportunities and challenges in industrial revolution 4.0 Era. In International Conference on Education Technology (ICoET 2019) (pp. 295-299). Atlantis Press.‏

تهیه و تنظیم:

زهرا کریمی فر

دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی خانواده

دانشگاه شهید بهشتی